Un Libre per èsser liure

sus Ràdio Lenga d’Òc Montpelhièr Seta Alès 95.4 Milhau 106.1 cada Dijos a 2 oras de la Tantossada

Dijòs 12 de Setembre 2013 : J@rdindelas delicias.com

de Florian Vernet

Anam parlar de libres dins aquesta emission ! Cal dire que los occitans an l'astre d'èsser pas dins lo mercat mondializat dels libres, e doncas los libres an mai de tres meses per esser causits e legits. Vos rasseguri son pas destruits e podèm trovar de libres a molons, non pas totjorn en cò de vòstre librari que tant aimat mas en cò dels editors o dins las manifestacions culturalas occitanas.

Es coma aquò qu'ai comprat lo libre que parli ara. Segur que farai tanben de criticas de libres que sortisson de las premsas.

Coma soi una femna assabentada, aquò existís solid, m'en vau vos faire una critica amb coma dison lo paratèxt, lo fons e la lenga , la forma, mas es pas de fromatge..

Ai causit coma autor lo Florian Vernet. Donc cal èstre seriosa, lo libre escrich a Besièrs en 2006, e estampat per IEO colleccion A tots en 2007, se sona J@rdindelas delicias.com. Sus la tempa un ostal cubèrt d'azuleros, e de plantas verdas.... Un biais un pauc Espanha o margreb, arabo-andalós benlèu.

Mas Lo Jardin de las delicias sens cargaroleta es un tablèu de Jerôme Bosch de 1503,
Triptic sus fusta pintrat amb oli de forma granda que se pòt veire al Prado a Madrid.

Pintura la mai celèbra de Jérôme Bosh, pintre néerlandés de la debuta de la Renaissança, descriu l'istòria del monde e de la progression dels pecats.

Lo tablèu nos dubrís una dralha, cal i apondre que Bosch la conneisia pas la cagaroleta nimai.com. Sèm doncas non pas dins lo temps del pintre mas dins lo temps nòstre, lo dels ordenadors. Acabam l'estudi del paratext amb la taula, los noms dels capítols : aquí l'autor s'es pas tuat al travalh, s'agís de uòch jornadas, que los besierencs me perdonen parli Montpellierenc es pas per res que me sòni Rose Mioch. Doncas primiera jornada, segonda eca...

Mas abans i a una entamenada e aquí de que vesem, qu'es pas lo Florian Vernet qu'a escrich, el que sonan l'autre voliá escriure un roman e aquí avèm una cronica.. Enfin es çò que dison... Mas amb lo Florian cal se mesfisar... Los que prenon lo poder sus l'autor marcat sus la cuberta son de bessons que nadan dins un bocal de veire dins de formòl, un parelh dins un veirat, n'i a un en cò de Bosch.... Los del Jardin .com son de fetusses, lor formacion s'arrestèt, non pas lor percepcion critica del mond que fa la cronica...

Veni als eòois, que lo parelh constitua lors narradors : l'eròï es una eroïna, coma dins La princesa Valentina,que Vernet escriguèt pels enfants, mas aquesta paura eroïna es quasi muda, fa pas de bruch... Mas dins l'ostalici de familha los que manobran, los anti-erois son lo filh ainat e son esposa, del temps que lo pater familias es a se gardar congelat... L'autre subre eroi es nostre monde amb sos pecats venials … L'argent, lo capitalisme mondializat e sos sostens dins la vila qu'es a partir en capilotada dins la construccion e la venda d'immobles, dels temps ont los pauvres, los sens papiers, los forabandits de la vida son a viure ont podon.

Per pintrar aquò los bessons son un pauc cortets, doncas l'autor nos liura sas sorgas de conneissança del mond. Dins las journadas punctuadas per de sequencias titoladas per de nombres dins cada jornada, avèm aital : Aristota, Socrates ; le G7, l'OCDE ; Poe, Dante; Varese, Schoenberg, Webern , Bach; Laurel e Hardy, Starky e Husch... Santa Teressa ; Pesoa., Claudi Alranq, Joan-Maria Petit, Josèp Deltelh, Khayyam.. Podetz aital vos constituir una biblioteca e amai una fonoteca... I a tanbem Marx e l'Anonim ( se avèm plan comprès es lo de la Cançon de la Crozada)... Mas totes aqueles son mesclats a de personatges imaginaris que ne vos parlarai aprèp...

A l'entorn de l'ostalici e dintre tanben lo mond viu , l'EDF es a privatizar, los emplegats a se defendre per una cauma, los ediles a manobrar per privatizar lo pont sus la Oài..

Per nos perdre pas, los bessons de temps en quora nos fan faire lo punch, l'autor nos crida « lectors amics, amics lectors».... Vos disi pas tot, se legissetz J@radindelasdelicias.com coma primièr libre de Vernet, saupratz que n'a escriches un molon per exemple de meteissa mena Propre ficcion ; Suça -Sang Connexion ; Vidas e engrenatges... E dedins un imaginari que servís per faire tornar lo mond del bon biais, amb de miralhs, de disparicions inexplicadas, d'usinas que prenon la volada... A mai joga amb tot, la teoria de la ficcion, la ponctuacion, lo saupre..

Doncas amics e amigas es temps de parlar de la lenga, aquò's un... delici ! Los noms inventats : Lo senher Ventredòli o Bodenflas de la sosprefectura ; Mèstre Apòlis Troncheta o encara Lo Senher Sibèc, Fanfeta Pegomas, Perçaval Pissacauda, sens oblidar lo notari Mestre Mascolhonat... eca
Mas darrièr l'autor de Que Dalle demora lo gramatician que renoncièt pas a ensenhar lo subjontiu e aital cada còp que parla del parelh d'anti-erois, avèm drech a una escòrna pebrada per cadun de protagosnista a egalitat de sèxe, se los nenets son a l'escòla o a dormir podem ne dire unas : per el « son sang de nap que se vire en maionesa » ; per ela « que la mèlsa se li porisca ! »

per los dos : « que sián mortificats e cadaverizats ! » ; son pas la mai safranadas...

Se parletz coma ièu un francés popular que ven d'aquí es a dire qu'a a veire tant e mai amb l'occitan i tornaratz trobar d'expressions benlèu oblidadas que lo J@radindelasdelicias.com vos farà pujar a la mementa :

« Marcamal se passeja ; mudar los catons, faire Sant Miquel » o « La justicia a fa chi » me sembla que disiam « Chi que dalle » ? Podetz vos faire tanben un repertòri d'expressions idiomaticas...

Vos dirai pas la finala tampauc mas acabarai amb una citacion, soi coma los bessons las aimi las citacions, que devriá vos faire soscar sus la situacion d'ara :

Dubrissi los guillemets :

« Avèm traversat la Vila desèrta, coma anestesiada. Nos sèm demandats cossí virava que lo cataclisme que menaçava metèsse pas tota la populacion, fòra dels ostals. »

Sèta 9 e 10 de septembre de 2012