D

D’Avena… en Gardon, sornetas e novèlas a

l’entorn d’Alès

de Marineta Mazoyer occitan/ français Nîmes edicion de la Potzota.2012

Amb aquest recuelh de novèlas se ‘n anam amb las Marineta Mazoyer en Cevenas. Ai dich un recuelh que l’autora possedís doas passions al mens l’escritura dins sa lenga florida e las colors que ne fa de tablèus estranhs, de monotipes.
Es un d’eles qu’a porgit sus la cobèrta, la tampa darrièra la presenta amb d’autres tablèus e una pichòta biografia en francés.
Coma ieu o sabiá pas, pensi assabentar d’unas e d’unes en lor disent çò qu’es un monotipe que la Marineta nos dona a veire d’autres. Es un biais d’estampar o de pintrar sus de coire, de veire o de plastica per obtener una espròva unenca que son caractèr ten d’esfièches estranhes.

La segonda passion, la de l’escritura, se pòt mesurar dins las doas primièras paginas que Marineta nos balha la tièra de sos libres de poesia, de contes pels enfants, de trabalh d’universitat que se sona « Espelida litèraria de la lenga d’òc dins lo caire d’Alès de 1800 a 1950 » e qu’es son trabalh de Master a l’Universitat Pau Valèry per recampar los autors que sens èla seriàn benlèu doblidats e que son important per la conneissença de la lenga.
Vos ai dich que nos menava amb sas novèlas en Cevenas, pas sonque per de qué a Pau Valèry segur quand i anèt èra coma ièu una « Granda » amb los joves de 20 ans e mens e li arribèt una mespresa que nos conta dins « Estudianta ».
Sas novèlas las escriguèt per los concors dels « Amics de Mesclum : Escriure en lenga d’òc » e foguèt premiada mai d’un còp, lo recuelh n’es un testimòni. L’ensenhador qu’es en francés e en òc a la finala del libre presenta detz e uòch novèlas que se sonan : L’Uòu, la mandra del Francés, La grépia, La mostèla, Ne veire de rojas e de maduras, L’òrt de pantais…eca..

Entre las novèlas que fan pas mai de tres o quatre paginas s’engulhèt una letra, pas una ordinaria mas la letra a un felen que ven de naisser, e aquí tanben la presentèt al concors de l’IÉO Var e obtenguèt lo primièr premi. Amb ela se bandit dins l’avenidor del biais que somiavan quand èram pichonetas e que la luna èra encara dins lo cèu e aviá pas recebudas de visitas… Mas sa lenga es rica e populara : « Veni tot escas de te badar… » es l’escasença per l’autora de se tornar sus sa
vida que la menèt a París pendent quinze annadas… Quinze annadas a faire l’ensenhanta, nos conta dins Tombar totjorn de patas coma los cats, sas debutas en cors preparatòria e sa pedagogia que mesclava coma arà las colors a las letras :

« Per capitar d’interessar mos escolans , aviái costuma de fargar gaire ebn cada matin un dessenh polit amb de gredas de color sus tablèu negre. Aquesta metiá en scèna de bèstias, d’enfants o de plantas dins son environa. Los enfants agachavan, parlavan, creavan pauc a pauc una istorieta que contavan. Amb de mots causits seguent los fonèms de reconéisser e d’aprene, escriviái a flor e a mesura las frasetas en dessota. »

Sabi pas se’s lo metòd qu’a causit per tornar aprene l’occitan pasmens conta amb sa « Letras rebèllas » lo biais per éla de las aprivasar amb la tinta violeta (es la color de la tampa de son libre) e un pòrtapluma de veire. Cada letra nos conta son istòria la que fa amb l’occitan.

Mas caldriá pas creire qu’a escrich sonque per los nenets, un exemple l’istòria de Dr Crassièr Sr Ricateau, que parla de la mina de carbon, de la secariá, del fuòc e del cambiament del paisatge al fial de las annadas e del cambiament de las activitats dels èsser umans.

L’escriu dins la darrièra novèla aquela lenga li a mancat a calgut se la tornar apropriar :

« Alara s’afana, s’afòga, monta lo rapalhon dels mots, de las frasas, dels tèxtes… escala qu’escalaràs fins a voletejar
a l’acrin de sa lenga. »

A capitat aqueles tèxtes o proba, son de legir per ensejar nos autres tanben coma a dich de « voletejar a l’acrin de la lenga. »

D’avena… en Gardon, sornetas e novèlas a l’entorn d’Alès de Marineta Mazoyer

occitan/ français Nîmes edicion de la Potzota.Nîmes 2012 entresenhas al 0466058718